Hicviye, edebiyatın önemli türlerinden biri olup, özellikle Divan Edebiyatı ve Osmanlı Türk Edebiyatı’nda önemli bir yer tutar. Hiciv kelimesi Arapça kökenli olup, “yermek”, “eleştiri yapmak”, “alay etmek” anlamına gelir. Hicviye, bu anlamı taşıyan şiir türü olarak, bir kişinin ya da bir grubun olumsuz yönlerini, yanlışlarını, eksikliklerini ya da kusurlarını mizahi bir dille ortaya koyan şiirlerdir. Hicviyeler, yergi, eleştiri, alay ve iğneleme unsurlarıyla yazılır ve genellikle sosyal, siyasi ya da bireysel konularda yazılan eleştirileri içerir.

Methiye, Arapça kökenli bir kelime olup, “övgü” ve “methetme” anlamına gelir. Bu terim, özellikle edebiyat ve şiir bağlamında kullanıldığında, bir kişinin ya da bir şeyin yüceltilmesi ve üstün özelliklerinin vurgulanması amacıyla yazılmış şiir ya da yazılara verilen isimdir. Methiye, özellikle bir hükümdarın, padişahın, bir değerli şahsiyetin ya da önemli bir figürün övülmesi için yazılan şiirlerde sıkça karşımıza çıkar. Övgü, takdir, yüceltme gibi anlamlar taşıyan medhiye, hem edebî bir tür hem de sosyal ve politik anlamda önemli bir yere sahiptir.

Naat kelimesi, Arapça kökenli bir kelime olup, “övgü”, “methetme” anlamına gelir. Özellikle İslam edebiyatında Naat, Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed’e (s.a.v.) duyulan sevgi, saygı ve hayranlığın bir ifadesi olarak yazılmış şiirlerdir. Bu tür şiirlerde, Peygamber’in üstün kişiliği, ahlâkî mükemmelliği, insanlara örnek olan davranışları, Allah’a olan sevgisi, mucizeleri ve hayatı yüceltilir. Naat, bir bakıma Peygamber Efendimiz’e duyulan derin sevgi ve bağlılığın edebi bir şekilde dile getirilmesidir.

Münacaat, Arapça kökenli bir kelime olup, “yardım istemek” ya da “dilek ve isteklerde bulunmak” anlamlarına gelir. Dinî ve edebî bağlamda, münacaat, bir kişinin Allah’a dua etmesi, O’na yönelerek isteklerini dile getirmesi veya şikâyetlerini sunması anlamına gelir. İslam tasavvuf edebiyatında ve özellikle Divan edebiyatında, bir müridin veya şairin Allah’a yönelerek içindeki sıkıntıları, istekleri ya da hayal kırıklıklarını dile getirmesi, O’ndan yardım talep etmesi şeklinde karşımıza çıkar. Münacaat, bir anlamda ruhsal bir teslimiyet ve dua anıdır; bir nevi manevî başvurudur.

Tevhid, İslam’ın temel inançlarından biri olup, Allah’ın birliğini ve tekliğini kabul etmeyi ifade eder. Bu terim, Arapça kökenli olup “vahdet” yani birleme, birleştirme anlamına gelir. Tevhid, Allah’ın zatı, sıfatları, eylemleri ve ibadetlerdeki mutlak birliğini kabul etmeyi içerir. İslam’a göre, Allah’ın eşinin, ortağının, benzerinin ya da yardımcısının olmadığına inanılır. Bu, İslam’ın temel inancı olan “La ilahe illallah” (Allah’tan başka ilah yoktur) ifadesiyle özdeşleşir.

Siyer, Divan edebiyatı bağlamında, özellikle İslam tarihinin önemli figürleri ve olayları hakkında yazılmış olan eserleri tanımlamak için kullanılan bir terimdir. En yaygın anlamıyla, Siyer, Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed’in hayatı (Siyer-i Nebi) ve ona dair önemli olayları anlatan manzum veya mensur eserleri ifade eder. Bu tür eserler, genellikle tasavvufi ya da dini öğelerle bezeli olup, şairlerin İslamî değerler, ahlakî ilkeler ve sosyal düzen ile ilgili bakış açılarını yansıtır.

Mahlas, Divan edebiyatı şairlerinin en bilinen özelliklerinden biri olan ve şairin kendisini ifade etme biçimiyle ilgili bir terimdir. Kelime olarak “mahlas”, Arapça kökenli olup “soyunuz”, “ad” anlamına gelir. Ancak Divan edebiyatında mahlas, şairin gerçek adı yerine kullandığı takma ad ya da şair ismi anlamında kullanılır. Şairler, eserlerinde mahlaslarını kullanarak, hem anonimleşmeyi hem de edebi kimliklerini belirginleştirmeyi amaçlamışlardır.

Azâde (Azâde-i İslâh), Divan edebiyatında kullanılan ve özgürlük, serbestlik anlamlarına gelen bir terimdir. Ancak edebiyatla ilişkili olarak azâde kelimesi, özellikle tasavvufi edebiyat ve Divan şairlerinin eserlerinde önemli bir yer tutmuş ve değişik anlamlarda kullanılmıştır. Divan edebiyatı çerçevesinde azâde, genellikle insanın ruhsal ya da manevi anlamda özgürleşmesi, nefsi ve dünyevi bağlardan kurtulması, her türlü bağlılıktan arınması anlamında kullanılır. Bu kavram, şairlerin eserlerinde insanın içsel özgürlüğüne, daha yüksek bir manevi düzeye ulaşabilmesine dair arayışlarını simgeler.